Kể từ tháng 5 năm nay thì công dân Trung Quốc nếu xếp hạng thấp trong hệ thống “tín dụng xã hội” – một hệ thống đánh giá con người đang được quốc gia tỉ dân triển khai, có thể đối mặt với nguy cơ bị cấm mua vé máy bay hay tàu hỏa trong một năm. Theo thông báo của Ủy ban cải cách và phát triển quốc gia Trung Quốc.
Với hệ thống tín dụng xã hội, chính phủ Trung Quốc đánh giá công dân dựa trên những hành động thường nhật, từ những hành vi phạm tội, gian lận tài chính cho đến những thứ nhỏ nhặt như những gì họ mua, họ nói và thực hiện trong xã hội. Những ai bị điểm kém sẽ phải chịu phạt và bị giới hạn nhiều mặt. Trung Quốc sẽ tung phiên bản hoàn chỉnh của hệ thống này vào năm 2020 nhưng trước mắt đã bắt đầu áp dụng với các phiên bản sớm.
Một trong số những giới hạn mà công dân Trung Quốc phải đối mặt nếu mắc “điểm kém” là giới hạn đi lại bằng các phương tiện vận chuyển công cộng và chính phủ Trung Quốc đang tập trung giới hạn quyền cơ bản này đối với những cá nhân mang nợ lớn, điển hình như nhà sáng lập LeEco/Faraday Future – Jia Yueting – người đã bị tòa án nhân dân tối cao Trung Quốc liệt vào danh sách đen năm ngoái.
Những giới hạn về nhu cầu đi lại đang được chính phủ Trung Quốc áp đặt lên hơn 7 triệu công dân và lý do khiến họ phải chịu hình phạt này rất đa dạng từ tội danh “đưa thông tin sai lệch về khủng bố” cho đến “gây rắc rối trên máy bay”, sử dụng vé đã hết hạn hay gây ra khói (hút thuốc chẳng hạn) trên tàu.
Tuy nhiên, hệ thống này cũng không thật sự rõ ràng bởi bất cứ ai cũng có thể bị đánh dấu vì những vi phạm nhỏ nhặt như bỏ xe đạp trên đường dành cho người đi bộ hay đưa ra lời xin lỗi “không chân thành”. Hệ thống đánh giá công dân này vẫn đang gây nhiều tranh cãi, đặc biệt là sự quan tâm của các cơ quan nhân quyền thế giới bởi sự lạm quyền hay quan liêu sẽ giới hạn quyền của con người.
