Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội về vấn đề Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) lý giải chuyện “thu giá” thay vì “thu phí”, ĐB Lưu Bình Nhưỡng khẳng định đã gọi là hợp tác công – tư thì không thể có chuyện doanh nghiệp (DN) tự định giá. “Nếu DN tự định giá hóa ra ta đã bán con đường, cây cầu cho họ?”.
Thưa ông, Bộ GTVT cho DN tự định giá và cho rằng việc này không nằm trong Luật Phí, lệ phí; quan điểm của ông như thế nào?
Hạ tầng GTVT được hình thành trên cơ sở các hợp đồng PPP, trong đó, chủ yếu là thông qua các hợp đồng BOT. Ở đây, có các quy định về việc giao kết hợp đồng giữa các cơ quan nhà nước với các DN làm BOT, các DN bỏ tiền ra đầu tư cơ sở hạ tầng và được thu phí sử dụng đường bộ đó. Bình thường, nhà nước tiến hành đầu tư phục vụ người dân và người dân nộp phí giao thông đường bộ theo quy định. Phí giao thông đường bộ cũng là một trong những khoản phí được quy định trong danh mục của các loại phí, lệ phí theo quy định của Luật Phí, lệ phí năm 2015.
Phải lưu ý, xét khía cạnh nào đó, phí giao thông đường bộ vẫn nằm trong khái niệm phí, chứ không thể nói nó không phải là loại nào. Nếu nói không phải phí giao thông thì phải nói rõ nó là gì. Dân hiểu đây là phí giao thông mà họ phải trả, bản chất là trả cho dịch vụ người ta đã làm cho đường sá, cầu cống để dân đi qua thuận lợi hơn. Chỉ khác là nhà nước không làm, giao cho người khác làm theo hình thức xã hội hóa để DN thu chứ không phải là loại gì khác.
Quan điểm của tôi đây vẫn là phí giao thông và vẫn phải do nhà nước quy định. Nếu giao cho DN định giá thì hóa ra ta đã bán con đường, cây cầu cho DN? Đã gọi là hợp tác công – tư chứ không phải mua đứt bán đoạn làm náo loạn thị trường, ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia giao thông.
Thực tế nhiều tuyến có trạm thu đều là con đường độc đạo, buộc người dân dù muốn hay không vẫn phải đi qua. Nếu Bộ GTVT cho DN tự thu thì có phải là tạo điều kiện để độc quyền thu không?
Lĩnh vực này không thể tránh khỏi tình trạng độc quyền vì việc có 1 hay 2 con đường phụ thuộc vào nhiều yếu tố, điều kiện kinh tế xã hội. Chúng ta không được quyền đòi hỏi phải làm nhiều đường để ai có quyền lựa chọn con đường nào tùy ý. Người dân vẫn phải tuân thủ đúng quy định vì điều kiện kinh tế xã hội đến đâu ta làm đường đến đó. Con đường nào quan trọng nhà nước sẽ tiến hành đầu tư hoặc cho phép đầu tư. Không phải muốn làm chỗ nào cũng được khi điều kiện kinh tế không cho phép, cũng không nên gọi là độc quyền trong giao thông.
Bộ GTVT thay đổi “thu giá” thay vì “thu phí”, đây có phải phương án để DN BOT tận thu?
Phải lưu ý, tuyến đường trung ương phải do Bộ Tài Chính quy định, với địa phương do HĐND quy định chứ Bộ GTVT không phải là cơ quan quyết định vấn đề này. Hợp đồng PPP về giá vẫn phải do Bộ Tài chính quy định, đó mới tuân thủ đúng quy định.
Xin cảm ơn ông.
