Kiểm toán các báo cáo tài chính, các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn tài sản nhà nước của Tổng công ty Xây dựng Sài Gòn (SGC), Kiểm toán Nhà nước (KTNN) ghi nhận đến thời điểm cuối năm 2017, SGC đang được giao quản lý, sử dụng 30 khu đất, với tổng diện tích khoảng 723,34ha, trong đó công ty mẹ quản lý, sử dụng 26 khu đất diện tích khoảng 681,7 ha.
Tuy nhiên, có 3 lô đất được giao cho SGC nhiều năm chưa sử dụng, nhiều lô đất được giao triển khai chậm tiến độ hàng chục năm, và tình trạng ký hợp đồng hợp tác kinh doanh các khu đất sai quy định.
Sử dụng đất đai chưa hiệu quả
Về thủ tục pháp lý, cơ bản các khu đất do SGC sử dụng đều có đầy đủ hồ sơ pháp lý. Có 20/26 khu đất do công ty mẹ quản lý, sử dụng có hợp đồng thuê đất, 6 khu đất còn lại công ty mẹ đang quản lý, sử dụng chưa có hợp đồng thuê đất, tổng diện tích 6 khu này khoảng 50.999,7m2.
Đến thời điểm kiểm toán SGC đã lập các thủ tục thuê đất, nhưng Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM chưa ký hợp đồng thuê đất. Bên cạnh đó, SGC góp vốn đầu tư vào 24 công ty con, trong đó Công ty TNHH MTV Xây dựng Bình Minh có 3/4 lô đất chưa hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), chưa có quyết định giao đất.
Tại công ty mẹ SGC quản 4 khu đất, trong đó có cả diện tích mặt đất và mặt nước, nhưng diện tích trên quyết định giao đất, cho thuê đất cao hơn diện tích đất tính tiền thuê đất theo thông báo nộp tiền thuê đất của cơ quan thuế. Tổng diện tích mặt đất và mặt nước thừa ra chưa nộp tiền thuê đất là 495,5m2. Đồng thời 5 khu đất được giao cho SGC (diện tích 2.292,2m2) đã quá thời gian ổn định đơn giá thuê đất theo quy định trong hợp đồng, nhưng chưa được cơ quan chức năng điều chỉnh đơn giá thuê đất theo quy định.
Ba khu đất đã được giao cho SGC nhiều năm nhưng chưa đưa vào sử dụng, khai thác, theo kết luận kiểm toán đó là khu đất rộng 1.142,7m2 tại 267-269 Gia Phú, phường 1, quận 6; khu đất rộng 9.321m2 tại 42B Tỉnh lộ 10, xã Phạm Văn Hai, huyện Bình Chánh; và khu đất tại 679 Hậu Giang, phường 11, quận 6.
Dự án khu phức hợp căn hộ, trung tâm thương mại và cao ốc văn phòng của SGC sau 4 năm vẫn chỉ là phối cảnh.
Nhiều dự án “trùm mền”
Kiểm toán công tác quản lý, sử dụng đất gắn với các dự án phát triển nhà ở và đô thị, kinh doanh bất động sản, KTNN cũng phát hiện công ty mẹ và các công ty con thuộc SGC đã và đang thực hiện 12 dự án, trong đó có 1 dự án hoàn thành, 3 dự án chuẩn bị đầu tư, 7 dự án đang thực hiện đầu tư và 1 dự án đang thi công ngừng triển khai.
Cụ thể, tại dự án khu phức hợp căn hộ, trung tâm thương mại và cao ốc văn phòng (79B Lý Thường Kiệt, phường 8, quận Tân Bình), khu đất được ký hợp đồng thuê đất từ tháng 1-2014, đến thời điểm kiểm toán dự án đã có văn bản chấp thuận đầu tư được 2 năm, nhưng dự án đang tạm ngưng thực hiện.
Một dự án khác do SGC đầu tư là Khu nhà ở xã hội cao ốc căn hộ (213-216 – lô 2 Linh Xuân, phường Linh Trung, quận Thủ Đức). Đây là dự án xây nhà ở xã hội thuộc sở hữu nhà nước, được triển khai từ ngày 15-4-2010, nhưng đến nay SGC mới thi công xong các gói thầu cọc khoan nhồi A1, B1, A2, và một số công trình phụ trợ với chi phí khoảng 82,2 tỷ đồng.
Tuy nhiên dự án phải tạm ngưng thi công từ năm 2012, do thành phố chưa có kế hoạch ngân sách để bố trí mua nhà nhằm tạo nguồn nhà ở xã hội. Đồng thời, SGC cũng chưa có kế hoạch vốn và phương án tiếp tục thực hiện dự án.
Cũng theo KTNN, một số dự án do SGC đầu tư chưa hoàn thành bồi thường GPMB, chưa phê duyệt quy hoạch 1/500, chưa có quyết định giao đất, tiến độ thực hiện dự án chậm từ 10-15 năm so với thời hạn quy định. Nguyên nhân là do chủ đầu tư chưa đạt được thỏa thuân với người bị thu hồi đất, giá bồi thường đất nông nghiệp quá cao.
Sau khi kiểm toán SGC, KTNN kiến nghị công ty mẹ và các công ty con được kiểm toán nộp bổ sung vào NSNN số tiền 267,4 tỷ đồng, trong đó nộp bổ sung lợi nhuận sau thuế 267 tỷ đồng, tiền thuê đất 147,5 triệu đồng, thuế giá trị gia tăng 290 triệu đồng. Các công ty SGC liên doanh, liên kết phải nộp bổ sung ngân sách 2,38 tỷ đồng.
Đồng thời, tổng công ty phải xử lý tài chính theo kết quả kiểm toán đối với 2 dự án đầu tư xây dựng cơ bản số tiền 23,1 tỷ đồng. Cụ thể giảm chi phí đầu tư 2 dự án Nguyễn Cửu Vân, dự án Cảng Cái Mép 10,28 tỷ đồng, giảm thanh toán dự án Cảng Cái Mép 1,85 tỷ đồng, xử lý khác 11,02 tỷ đồng.
Hợp tác đầu tư sai quy định
Tại dự án xây dựng trên lô đất 184 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 3, được thành phố cho SGC thuê từ năm 2012 để đầu tư xây văn phòng, hình thức thu tiền thuê đất hàng năm. Đến năm 2013, SGC đã ký hợp đồng hợp tác kinh do-anh với Công ty TNHH sản xuất thương mại dịch vụ Yên Khánh.
Theo hợp đồng số 23 được ký kết giữa hai bên, SGC sẽ góp vốn thực hiện dự án bằng tiền thuê đất nộp NSNN, tương đương tỷ lệ góp vốn đầu tư 45%. Đổi lại SGC được hưởng lợi nhuận cố định tương đương 15 USD/m2 đất/tháng, tức SGC thu được lợi nhuận 7.905 USD/tháng kể từ khi dự án hoàn thành, đưa vào hoạt động. Cơ quan kiểm toán cho rằng, việc thực hiện hợp tác đầu tư xây dựng cao ốc văn phòng cho thuê của SGC là trái quy định Luật đất đai 2013.
Số liệu của KTNN cho thấy, SGC đã góp vốn đầu tư vào 24 doanh nghiệp, với giá trị đầu tư khoảng 452,8 tỷ đồng. Trong đó, 3 công ty con có vốn góp 118,7 tỷ đồng, 14 công ty liên doanh, liên kết có vốn góp 271,9 tỷ đồng, và góp vốn vào 7 doanh nghiệp khác khoảng 62 tỷ đồng.
Trong đó, có 10 công ty làm ăn có lãi 283,2 tỷ đồng, 11 công ty lỗ lũy kế đến cuối 2016 khoảng 489,4 tỷ đồng, 2 công ty đã ngưng hoạt động, 1 công ty đang trong giai đoạn thực hiện dự án lỗ 217,9 tỷ đồng. KTNN cho rằng, người đại diện phần vốn nhà nước tại SGC phải chịu trách nhiệm khắc phục tình trạng kinh doanh thua lỗ tại các công ty liên doanh, liên kết, với số tiền thua lỗ lên tới 319,9 tỷ đồng.
